Kral Lear

WILLIAM SHAKESPEARE

KRAL LEAR

İNGİLİZCE ASLINDAN ÇEVİREN:

ÖZDEMİR NUTKU

TÜRKİYE İŞ BANKASI KÜLTÜR YAYINLARI

ingilizce aslından çeviren

ÖZDEMİR NUTKU

© türkiye iş bankası kültür yayınları, 2009

grafik tasarım ve uygulama

TÜRKİYE İŞ BANKASI KÜLTÜR YAYINLARI

Bu kitabın tüm yayın hakları saklıdır.

Tanıtım amacıyla, kaynak göstermek şartıyla yapılacak kısa alıntılar dışında gerek metin,

gerek görsel malzeme hiçbir yolla yayınevinden izin alınmadan çoğaltılamaz, yayımlanamaz ve dağıtılamaz.

TÜRKİYE İŞ BANKASI KÜLTÜR YAYINLARI

istiklal caddesi, no: 144/4 beyoğlu 34430 istanbul

Tel. (0212) 252 39 91

Fax. (0212) 252 39 95

www.iskultur.com.tr

Kişiler

LEAR Britanya Kralı

FRANSA KRALI

BURGONYA DÜKÜ

CORNWALL DÜKÜ

ALBANY DÜKÜ

KENT KONTU

GLOUCESTER KONTU

EDGAR Gloucester'ın oğlu

EDMUND Gloucester'ın evlilik dışı oğlu

CURAN Saraylı

YAŞLI ADAM Gloucester'ın çiftliğinde kiracı

DOKTOR

LEAR'İN SOYTARISI

OSWALD Goneril'in kâhyası

SUBAY Edmund'un emrinde

BEYZADE Cordelia'nın hizmetinde

TELLAL

CORNWALL'IN UŞAKLARI

GONERIL Lear'in büyük kızı

REGAN Lear'in ortanca kızı

CORDELIA Lear'in küçük kızı

Lear'in maiyetindeki Silahşorlar, Subaylar, Haberciler, Askerler, Koruyucular vb.

Olay Britanya'da geçer.

Genel Yayın: 1665

Hümanizma ruhunun ilk anlayış ve duyuş merhalesi, insan varlığının en müşahhas şekilde ifadesi olan sanat eserlerinin benimsenmesiyle başlar. Sanat şubeleri içinde edebiyat, bu ifadenin zihin unsurları en zengin olanıdır. Bunun içindir ki bir milletin, diğer milletler edebiyatını kendi dilinde, daha doğrusu kendi idrakinde tekrar etmesi; zekâ ve anlama kudretini o eserler nispetinde artırması, canlandırması ve yeniden yaratmasıdır. İşte tercüme faaliyetini, biz, bu bakımdan ehemmiyetli ve medeniyet dâvamız için müessir bellemekteyiz. Zekâsının her cephesini bu türlü eserlerin her türlüsüne tevcih edebilmiş milletlerde düşüncenin en silinmez vasıtası olan yazı ve onun mimarisi demek olan edebiyat, bütün kütlenin ruhuna kadar işliyen ve sinen bir tesire sahiptir. Bu tesirdeki fert ve cemiyet ittisali, zamanda ve mekânda bütün hudutları delip aşacak bir sağlamlık ve yaygınlığı gösterir. Hangi milletin kütüpanesi bu yönden zenginse o millet, medeniyet âleminde daha yüksek bir idrak seviyesinde demektir. Bu itibarla tercüme hareketini sistemli ve dikkatli bir surette idare etmek, Türk irfanının en önemli bir cephesini kuvvetlendirmek, onun genişlemesine, ilerlemesine hizmet etmektir. Bu yolda bilgi ve emeklerini esirgemiyen Türk münevverlerine şükranla duyguluyum. Onların himmetleri ile beş sene içinde, hiç değilse, devlet eli ile yüz ciltlik, hususi teşebbüslerin gayreti ve gene devletin yardımı ile, onun dört beş misli fazla olmak üzere zengin bir tercüme kütüpanemiz olacaktır. Bilhassa Türk dilinin, bu emeklerden elde edeceği büyük faydayı düşünüp de şimdiden tercüme faaliyetine yakın ilgi ve sevgi duymamak, hiçbir Türk okuru için mümkün olamıyacaktır.

23 Haziran 1941

Maarif Vekili

Hasan Âli Yücel

Kral Lear Üzerine

Kral Lear, 1607 yılının 26 Aralık gecesi, sarayın "Whitehall" denilen salonunda oynanmıştır. Böylece, Telif Hakları Dairesi kaydına da bu tarihte geçmiştir.[1] Birinci Quarto 1608'de yayımlanmıştır.[2] İkinci Quarto aynı metinle 1619'da[3] , Üçüncü bir Quarto da 1655 yılında basılmıştır. 1623'te yayımlanan Birinci Folio'da, Quarto'da olmayan, Shakespeare'e ait yüz yeni dize izlenir.[4] Buna karşılık, Birinci Quarto'da da, Folio'da olmayan yaklaşık üç yüz dize bulunmaktadır.[5] III. Perde, 2. Sahne'nin sonundaki Soytarı'nın çıkış tiradı Folio'larda bulunmasına karşılık, Quarto'larda yoktur ve bu tirad çoğu Shakespeare araştırıcısı tarafından sonradan Soytarı'yı oynayan bir oyuncunun eki olarak kabul edilmiştir. Bu tirad dışındaki bütün dizelerin kesinlikle Shakespeare'e ait olduğu herkesçe kabul edilmektedir.

Folio'daki budamaların çoğu, sahneye uygulanışında yapılmıştır; bu yüzden Folio'yu Kral Lear'in sahne metni olarak kabul etmek doğru olur. Ancak budamaların, yazarın kendisi tarafından yapıldığı üzerine de bir belgeye rastlanmamıştır. Quarto ile Folio arasındaki farklar da Shakespeare'in oyununu yeniden yazdığını gösteren bir delil değildir. Globe Tiyatrosu'nun oyun düzeni defteri de, Quarto ile

Folio arasındaki bu farklılığı bize aydınlatacak durumda değildir.[6] Budamaları dışında, Folio daha yetkin bir metindir; ancak Quarto'da doğru olanlar da Folio'da yanlıştır. Bu iki metnin karşılaştırmasında, araştırıcı ya da yönetmen sağduyusunu kullanıp doğru olanı bulmak zorundadır.

Oyun, büyük bir olasılıkla 1605 yılının sonu ile 1606'nın başları arasındaki bir süre içinde yazılmıştır. Yazılış tarihini bulma açısından kanıtları söyle sıralayabiliriz:

1. Yukarıda belirtildiği gibi oyun 26 Aralık 1607'de, Ermiş Stephen Gecesi, sarayda, kralın önünde oynanmış ve kayda geçirilmiştir. Bu tarih oyunun yazılışının son sınırıdır.

2. Edgar tarafından III. Perde 4. Sahne'de ve IV. Perde

1. Sahne'de adları verilen cinlerin ya da kötü ruhların

kaynağı, Harsnet'in 1603'te yayımladığı Declaration of

Egregious Popish Impostures adlı kitabıdır.