Aşk ve Gurur

JANE AUSTEN

AŞK VE GURUR

PRIDE AND PREJUDICE (1813)

ÖNSÖZ

1813 yılının sonuna doğru 1500 adet basılıp üç cilt halinde okura sunulan romanın özgün adı Pride and Prejudice; Gurur ve Önyargı anlamına geliyor; ancak bizde Aşk ve Gurur olarak tanınmış. Roman İngiltere'de aynı yıl içinde ikinci baskı yapacak kadar tutulmuş. O dönemlerde edebiyat denince ilk akla gelen tür roman değildi; dolayısıyla eleştirinin önem verdiği ölçüde bu romana gösterilen ilgi olumluydu. İyi de bu başarının sahibi kimdi? İki yıl önce yayımlanmış olan romanın üzerinde de "by a lady" yazıyordu; yani yazarının bir hanım olduğu belirtiliyordu o kadar. Romanın ilk karalamaları önlerinde dururken Austen'lere yakın oturan bir komşuları onları ziyarete gelir. Austen ve annesi ona gerçeği söylemezler, sadece bu çiçeği burnunda eserden kimi yerleri yüksek sesle ona okurlar. Kadıncağız romanı çok eğlendirici ve esprili bulur. Kendisini gülmekten kıran bu iki bayan karşısında komşu hanım içinden geldiği gibi davranır. Kadın özellikle romandaki Elizabeth karakterini sevmiştir. Ona göre, Elizabeth İngiliz romanları içinde en sürükleyici tiptir. Jane Austen biyografisi yazarı E. Jeankins, Elizabeth'in İngiliz edebiyatında en çok hayrana sahip kadın kahraman olma olasılığından söz eder.

R. L. Stevenson* işi daha da ileriye götürerek, Elizabeth Bennet'in ağzını her açışında, içinde, onun önünde diz çökmek isteği uyandığını yazacaktır.

Robert Louis Stevenson (18501894): İskoç şair ve yazar. Define Adası. Kaçırılan Çocuk, Dr. Jekyll ve Mr. Hyde romanlarıyla ünlüdür.

O yıllarda roman yazma konusunda rekabetin çığ gibi büyüdüğünü biliyoruz. Roman yazan bayanlardan insanın soluğunu kesen Belinda, Evelina, Cecilia ve Emmeline gibi egzotik, İngiliz kültürüne yabancı adlar taşıyan kadın kahramanların kaderlerini ele alan romanlardan geçilmemektedir. Ancak bunlar yayımlandıktan kısa süre sonra, Austen romanının ötekilerden çok farklı olduğu algılanacaktır. Dönemin iyice yapay dünyasında dolanıp duran tuhaf, egzotik adlar taşıyan kadınlarına karşı, Austen romanındaki kadın kahramanın adı bile bir tür protesto olarak anlaşılabilir.

Öteki Romanlarda Kadın İngiliz edebiyatı o yıllarda korku romanı olarak da adlandırılan "gothic novel"ın istilası altındaydı. Shelley'nin* Frankenstein'ı yoldaydı. Daha önce Vathek, Otranto Şatosu, okurun tüylerini ürpertip durmuş, masum, saf bayanların, genç kızların, eski, izbe şatolarda, ürkütücü dehlizlerde, mezarlıklarda ve ormanlarda; insafsız akrabalarının, hasta âşıklarının elinden çekmedikleri kalmamıştı. Bahsettiğimiz üç gotik romanın içinde bulunduğu bu korku edebiyatı, aydınlanma çağının akıl dünyasına duyulan güvenin yıkılmasından sonra duyulan endişeyle ilintisi ve tarih sahnesinde yerini alan burjuva sınıfının dünya ile kurduğu anlaşılır bir estetik ilişki açısından dikkat çekicidir. İngiltere'de, Anne Redcliffe, korku romanlarının vazgeçilmez kalemiydi ve Jane Austen onu Northanger Abbey romanında günümüzün sevilen bir deyişiyle "matrağa almıştı". Northanger Abbey'in kahramanı, Bayan Anne Redcliffe'in Mysteries of Udolpho romanını okumaktadır. (Bu roman 1794 tarihlidir.) Anne Redcliffe'i büyük

Mary Shelley (1797-1851): İngiliz yazar. Frankenstein. korku romanlarının en tanınmışlanndandır. Şair Percy Bysse Shelley'nin karısıydı.