Ölümden farksız bir ayrılığa sürgün
Arkita hasretin kıyılarında dolaşıyordu her gün;
Ne kadar dolaşsa da sevgilisini göremezdi ama.
Ey âşıklar cevap verin şu soruma:
Hangisi daha çok acı çekiyordu sizce
Arkita mı, Palamon mu? Birisi ümitsizce
Hücresine kilitli, ne var ki
Her gün görebiliyor sevdiğini ve öteki
İsterse serbestçe dolaşır yeryüzünü,
Ama asla göremez sevdiğinin yüzünü.
Sizler bu ikisi arasında karar veredurun,
Devam ediyor hikâyem, işte buyrun.
Explicit prima pars.
Sequitur pars secunda.
Arkita yeniden Thebes’e vardığı sabah
Başka bir söz çıkmadı ağzından, yalnız ah ve vah.
Eyvah, sevgiliyi görmekten kesmişti umudu,
Dünyanın en bahtı kara âşığı oydu.
Gelmemişti öylesi yaratılıştan bu zamana
Kadar; yeme, içme, uykuyu koymuş bir yana,
Bir deri bir kemik kalmıştı kupkuru,
Bakışları ürkütücü, yüzü soğuk, sapsarı,
Bir başına; yine de yalnız kalmak hoşuna gidiyordu,
Ağlayıp inleyerek sabahı ediyordu.
Ne zaman kulağına bir müzik çalınsa
Sel olup çağlıyordu gözyaşları, nasılsa.
O kadar umutsuzdu, morali o kadar bozuk,
Bambaşka biri olup çıkmıştı, yazık.
Konuşurken duysanız tanımazdınız sesinden.
Ve Eros’un okuyla yaralı birisinden
Çok melankolik bir deli gibi dolaşıyordu,
Daha çok kendi hayal âleminde yaşıyordu.
Kısaca aşkı ve bitmek bilmeyen yası
Yüzünden altüst olmuştu iç dünyası,
Ve bedeni nerdeyse tanınmaz hal almıştı,
Zavallı sevdalı prens yıkılmış, dağılmıştı.
Tekrarlarsam yalnız bütün bir gün sürer,
Neler çekmişti ilk iki yıl boyunca neler,
Thebes’te bildiğiniz gibi, kendi şehrinde,
Amansız işkencelerde, zehir damlalar gözlerinde.
Ama yatağında uyuyorken bir gece,
Kanatlı tanrı Merkür bu gence
Yanaşıp önüne vardı dikildi,
“Yeter artık, artık neşelen haydi!”
Dedi uyku veren asasını havaya kaldırıp
–Arkita gördü ki kıyafeti tıpatıp
Argus’un yüz gözünü kapattığı günkü
Gibiydi, altın saçlarının üstünde çünkü
Bir de şapkası vardı– konuştu Merkür ve “Sana
Bir iş var” dedi, “erdir Atina’daki acıları sona.”
Bu sözleri duyup uyandı Arkita,
Dedi “Bu işin ucunda ölüm olsa da
Atina’ya gidiyorum şimdi hemen,
Ölürüm de vazgeçmem bu düşüncemden.
Atina’ya ulaşıp Emily’yi görürüm ve
O yanımda olursa ölürüm seve seve.”
Doğrulup eline bir ayna aldı,
Aynaya bakıp yüzünü seyre daldı.
Renginin solukluğunu ve değişen hatlarını görünce
Birden şimşekler çaktı beyninde bir düşünce.
Yakalandığı uzun hastalık onu öyle çirkin
Yapmış, öyle çökertmiş ve öyle bitkin
Bir hale koymuştu ki fakir bir kılığa girse
Yaşar giderdi Atina’da, onu tanıyamazdı kimse.
Görürdü sevgilisini her gün böylece.
Prens giysilerini soyunup orda öylece
İş arayan yoksul bir işçi gibi giyindi,
Ve yanında bir silahtarla Atina’ya indi.
Başına gelen bütün felaket
Ve çektiği çileyi bilen bu silahtar da kıyafet
Değiştirmişti elinden geldiği kadar;
Hiç tanınmadan, neyse, saraya vardılar.
Ertesi gün kapıda hiç vakit
Kaybetmeden iş için başvurdu Arkita adlı yiğit.
Daha fazla söze ne gerek var,
Emily’nin yanında çalışan bir haznedar
Emrine aldı onları, akıllı adamdı, çabuk farketti
Uşakların yaptığı dört dörtlük hizmeti:
Su taşıyordu Arkita, odun kırıyordu bazen,
Boyu posu yerindeydi ve kendisine verilen
Her işin altından kalkacak kadar güçlüydü, gençti.
Ve böylece aradan iki koca yıl geçti,
Arkita nur yüzlü Emily’yle kaldı, onun resmi
Uşağı olarak, Philosrate diye biliniyordu ismi.
Yoktu sarayda onun kadar sevilen biri
Uşaklar arasında, saraya geldiği günden beri
Dikkatleri çekmişti efendiliğiyle,
Dolaşıyordu ünü dilden dile.
Derken Theseus’un katına ulaştı adı,
Birileri eğilip Dük’ün kulağına fısıldadı
Atanmayı çoktan hak ettiğini bu gencin;
Zaten yeteneklerini ortaya koyabilmesi için
Daha saygın bir işe verilmesi şarttı.
Böylelikle şöhreti günden güne arttı,
Çalışkanlığı ve tatlı dili sayesinde
Özel uşak oldu sonra Theseus’un himayesinde.
Kral ona belli bir ücret ödüyordu,
Ayrıca memleketlileri saraya gelip gidiyordu,
Her yıl para getiriyordu bu adamlar el altından.
O da bunları akıllıca harcıyor, har vurup harman
Savurmuyordu. Kimse onun varlıklı
Olduğunu düşünmedi. Üç yıl geçti, mutlu, sağlıklı;
Kanıtlamıştı kendini barışta ve savaşta,
Theseus’un listesinde geliyordu en başta.
Onu orada mutlu bırakıp –gerçi mutluluk saman
Alevi gibidir– bakalım ne yapıyordu Palamon.
Gözyaşlarına boğulmuş ve dehşet koyu,
Zifiri karanlık bir zindanda tam yedi yıl boyu
Çile doldurmuştu zavallı Palamon,
El aman demişti aşktan, acıdan el aman.
Evet, Palamon kahrından çıldırmıştır,
Ve artık aşk acısı iki kat ağır
Bir hal almıştır. Bu durumda o değilse kim yansın?
Bir yıl değil ki bu, sonsuza dek nasıl dayansın?
Kolay değil şehadete yakışan uyaklar bulmak,
Kim başarabilir bunu? Ben değil mutlak.
İsterseniz dilim döndüğünce, şöyle kısa kısa
Değineyim, gelelim yedi yıl sonraki Mayıs’a.
–Eski kaynaklar veriyor bu ayrıntıyı,
Tam üçüncü gece diyor, aylardan Mayıs ayı–
Artık tesadüf deyin, kader, kısmet deyin,
Yazıldığı gibi olduğunu düşünürsek her şeyin,
Geceyarısından sonra, daha doğmadan güneş ,
Bir arkadaş yardımıyla Palamon firar etmiş
Ve mümkün olduğunca çabuk çıkmıştı şehrin sınırlarından,
Bir içkiye razı olmuştu gardiyan.
İçine birkaç uyuşturucu ve biraz haşhaş
Katılmış şarap yetmişti adamcağızı sarhoş
Etmeye. Gardiyan bu karışımı içti içeli,
Top atsanız uyanacağı şüpheli
Bir şekilde sızıp kalmıştı bütün gece;
Tabana kuvvet kaçmıştı Palamon böylece.
Geceler kısaydı yalnız ve gündoğumu yakındı,
Nefes nefese kalmıştı, şöyle bir etrafına bakındı,
“Şu ilerdeki koru gündüzün saklanacak
Mükemmel bir yer” dedi, “harika bir sığınak.”
Gün ışığında gizlenecekti ve mümkünse
Geceleri yol giderek varacaktı Thebes’e.
Kolaydı gerisi, orada kesinkes
Theseus’a haddini bildirmeye heves
Eden bir sürü yandaş bulurdu. Ya hayatını
Kaybedecekti, ya da karısı olacaktı hayatının kadını.
Buydu planı işte, gayet anlaşılır, açık.
Neyse yine Arkita’ya dönelim birazcık.
Pek bilemedi o nerede ne tehlike var,
Kader’in ağına düşene kadar tekrar.
Sabahın habercisi, işgüzar tarla kuşu,
Şarkılar söyleyerek karşılıyordu güneşi huşu
İçinde ve nur topu Phoebus öyle parlak
Doğuyordu ki Doğu kahkahalar atarak
Uyanıyordu onun ışığıyla. Onun ışık nehirleri
Akıyordu çiçekler üstündeki çiyi, gecenin teri
Olan o gümüş damlacıkları, kurutarak.
Bu arada Theseus’un sarayındaki baş uşak
Arkita selamlıyordu günü doğrulup yatağından;
Ve Mayıs’ın gelişini kutlamak için plan
Yapıyordu. Sonra canının bunu çektiğine hükmetti,
Şimşek gibi bir atı sürdü kırlara gitti.
Hoşça vakit geçirmek geçiyordu aklından,
Sarayın bir iki mil uzağında ve önceden
Sözünü ettiğim koruya gelince durdu,
Kendine bir çelenk örmek istiyordu.
Alıç ve hanımeli yapraklarından
Pırıl pırıl bir havada çelenk örüyor, bir yandan
Yüksek sesle şarkılar söylüyordu, dinle:
“Ey Mayıs, tüm çiçeklerin ve yeşilinle
Hoş geldin ey en güzel, ey en taze,
Mutluluk dileklerinle yeşilinden sun bize.”
Canlı hareketlerle kayıp atının üstünden,
İçerilere doğru yürüdü, gönlü şen.
Patika boyunca epey yürüdü ve işe bak,
Görülürüm korkusuyla ve nefesini tutarak
Saklandığı yere geldi Palamon’un,
Tabii Palamon kim olduğunu bilmiyordu onun.
Zaten aksini düşünmek dünyanın en
Saçma şeyi olurdu, ama yörede yıllardır bilinen
Pek yerinde bir atasözü vardı,
“Ormanların kulağı, ovaların gözü vardı,”
Eşeği sağlam kazığa bağlamak gerek yani,
Hayatta neler bekler bilinmez ki insanı.
Arkita henüz farketmemişti Palamon’u.
Palamon bir çalının ardına sinmişti oysa, burnu
Dibinde duruyordu, duyuyordu Arkita ne söylese
Mıhlanmış, kıpırtısız bir ölüydü nerdeyse.
Nihayet Arkita turunu bitirdiğinde
Şarkısını şakıyıp sustuğunda neşe içinde,
Yüreğine bir ağırlık çöküverdi yok yere,
Yüzü düşünceli bir hal aldı birdenbire.
Ama bu tür değişimlere alışık
Olmalıyız, böyle garip davranabilir her âşık.
Bir yukarıda, bir en dipte, tıpkı bir su
Kovası gibi kuyuda. Cuma günü gibi ya da doğrusu:
Pırıl pırıl bir güneş vardır ve devamlı
Böyle kalacak derken yağmur bastırır. Evhamlı
Venüs de aynı şekilde karartır ruhu bir anda,
Değişkendir Cuma ve değişkendir insan da.
İşte budur Cuma’nın diğer günlerden farkı,
Bitkin düşmüştü Arkita bittiğinde şarkı.
Oturdu ve söylenmeye başladı kendi kendine,
Lanetler okuyordu doğduğu güne yine.
“Daha ne kadar” dedi “Ey zalim Juno, yeter!
Daha ne kadar savaşacak ve felaketler
Yağdıracaksın Thebes şehrine, bu aslan ulusa?
Ki Amphion’a dayanır soyumuz, taa Kadmos’a.
Kadmos güçlü bir temelden inşa edip Thebes’i
Başa geçmiş ve ilk kralı olmuştu kendisi.
Ve doğrudan onun kanından gelen
Kraliyet ailesinin bir ferdi olan ben
Soytarı yerine kondum geçer geçmez ele,
Ayak işlerine bakan adi bir köle
Oldum ölümlü düşmanıma. Yetmezmiş gibi, Juno çok
Daha büyük bir utanç verdi. Cesaretim yok
Kendi adımı ağzıma almaya şimdi;
Uşak Philostrate adım, Prens Arkita kimdi?
Ey sert bakışlı Juno, ey Mars, hain!
Soyumuzu kuruttun, ırkımızı mahvettin.
Geriye bir ben, bir de Palamon kaldık,
O da Theseus’un zindanında, işkencede, yazık!
Can damarımı kesen asıl bunlardan başka:
Beni yakıp kavuran, dayanılmaz bir aşka
Düşüren ok yakıyor ciğerimi ah, yürek bulandı kana,
Kefenim gömleğimden çok önce biçilmiş bana.
Gözlerin alır canımı, başka bir şey değil,
Sen oldum ölüm meleğim, Emily’m, bunu bil!
Seni memnun edebilsem ya da minnet
Dolu bir bakışını kazanabilsem, inan bir demet
Ot kadar önemli olmazdı geri kalan her şey.”
Sözlerini bitirince bakışları daldı ve epey
Öylece kaldıktan sonra silkinip ayrıldı ordan.
Yüreğinin parçalandığını hissetti Palamon
Yüreğine saplanan buzdan bir kılıç güya
Kayarak ilerliyordu boydan boya.
Öfkeden titreyerek “Saklanmak olmaz” dedi,
Arkita’nın hikâyesini boşuna mı dinledi?
Bir delinin yüzüydü yüzü, dalgın ve soluk.
Ansızın hışırdadı içine saklandığı çalılık,
Fırlayıp ayağa haykırdı “Arkita, hain!
Kötü kalpli sahtekâr, işte kendini ele verdin.
Uğrunda bu kadar çile çekmek
Zorunda kaldığım kadına âşıksın demek.
Yeminli arkadaşım; evet, and içmiştik oysa,
Eğer senin verdiğin sözü tutman buysa,
Evvelce de kaç kereler söyledim bunu sana
–Theseus’u da oyuna getirdin baksana–
Sahte bir ismin var, çünkü bir sahtekârsın,
İsterse bu işin sonu ölüme varsın,
Değil sen, başka hiç kimse –şunu çok iyi
Belle– sevmeye kalkışamaz kadınım Emily’yi.
Baş düşmanım benim, kül eder seni ahım,
Olmasa bile şu an yanımda hiç silahım.
Tanrı’nın izniyle hapisten kaçtım işte bak,
Yoksa ölümün benim elimden olacak.
Yap seçimini vazgeç Emily’den gel,
İnan ki ölümüne ben bile olamam engel.”
Onu dinleyen Arkita gizlemedi hıncını,
Tanımıştı bu yüzü ve çekip kılıcını,
Bir aslan kadar vahşi yanıt
Verdi, dedi “Tanrı olsun bu sözlerime şahit,
Hasta olmasaydın ya da aklını başından
Almamış olsaydı aşk ve en azından
Savunmasız olmasaydın bu kadar,
Sağ çıkamazdın bu korudan, imkânı mı var?
Ve seninle aramızda durduğunu iddia ettiğin
Ne kadar anlaşma, ant, ne kadar yemin
Varsa işte inkâr ediyorum açıkça hepsini.
Aşk özgürdür, hatırlamadın mı aptal seni?
Hiç kimse alıkoyamaz beni onu sevmekten, böyle bil,
İşte meydan okuyorum sana, ama gerçekten asil,
Şerefli şövalyelik kanı var kanında,
Bu iddialarını döğüşerek er meydanında
Kanıtlamak istiyorsun; istediğin olacak öyleyse,
Yarın burda olacağım ve söz, bilmeyecek kimse.
Yarın aynı yerde dikildiğinde karşıma,
Bir şövalye göreceksin; yalnız başıma
Geleceğim. Senin için de silah, teçhizat
Alacağım yanıma, merak etme bizzat
Kendin olacaksın silahları seçen;
İyisini sen alırsın, kötüsünü ben.
Unutmadan, bir de yiyecek içecek ve ufak
Tefek bir şeyler getireceğim sana ve yatak.
Kadınıma gelince, olur da eğer
Öldürürsen beni, mezarım olursa bu yer,
Helal hoş olsun sana, bak buna karışamam.”
Cevap verdi Palamon, dedi ki “Tamam.”
Sabah yeniden gelmek üzere bu düello yerine,
Yürüdü gitti her biri kendi kaderine.
Ah Cupid, Cupid, insaf et biraz,
Çöplüğünde neden sanki iki horoz barınmaz?
Çok doğru söylemişler: Ne aşk, ne de güç
Rekabet kabul etmez, buna gelemezler hiç.
Arkita ve Palamon öğrenmişlerdi bunu.
Ve Arkita tutmuştu şehrin yolunu.
Şafak sökmeden daha ertesi sabah,
Yürütmüştü bir yerlerden iki takım zırh;
Oldukça elverişliydi zırhlar eldeki iş için,
Ertesi gün kırlarda yapılacak döğüş için.
Arkita aldı yükünü ve düştü yola,
Bir başına sürdü gitti atını dört nala.
İkisi de koruya zamanında ulaştılar,
Arkita ve Palamon karşılaştılar.
Sonra yüzlerinin rengi değişti, tıpkı Trakya’da
Mızraklarını doğrultup bir ayı ya da
Bir aslanın ortaya çıkmasını beklerken
Kırılan dalları duyduklarında ve derken
Yaprak hışıltılarıyla uğuldadığında her yan,
Dedikleri anki gibi avcıların “İşte ölümcül düşman.
Bu ya onun, ya benim sonum olacak,
Onu ilk hamlede öldürürsem ne âlâ, ancak,
O benim hesabımı görür çıkarsa bir aksilik.”
Bu yüzdendi şövalyelerin yüzündeki değişiklik;
İyi tanıyorlardı birbirlerini, kararları kesindi.
Ne selamlaşıldı, ne de günaydın dendi,
Tek kelime etmeden birbirlerine,
Teçhizat kuşandırdı her biri diğerine.
Birer arkadaştılar şimdi, birer kardeştiler.
Epey uzun bir zaman çılgınca döğüştüler
Keskin mızraklarını savurup ardından hemen.
Yaralı bir aslan sanırdı Palamon’u gören.
Arkita’ysa vahşi bir kaplandan farksız,
Vuruyor vuruyorlardı, kapışan iki erkek domuz
Gibiydiler; sel üstünde giden köpükler
Kadar ak damlacıklarla süzülüyordu vücutlarından ter.
Döğüştüler, toz toprak içinde kaldı her yan,
Döğüştüler, yükseldi, ayak bileklerine çıktı kan.
Ama bunları böyle amansız döğüşürken
Bırakıp Theseus’a dönüyorum yeniden.
Yedi iklim, dört bucakta Tanrı ne der,
Neyi önceden görür, öngörürse gerçekleştiren Kader
Öyle güçlüdür ki isterse bütün dünya
Tam tersinden emin olsun güya,
Bir gün emredilen şey yerine gelir kesin
Ve tekrarlanmaz isterse aradan bin yıl geçsin.
Bizim korkularımız, arzularımız da –evet,
Savaşta ya da barışta sevgi ya da nefret
Dolu olalım– Tanrı tarafından yönlendirilir.
Theseus’un içinde neden ani bir
Av isteği uyandığının açıklaması budur olsa olsa,
Özellikle geyik avı, henüz girmişken Mayıs’a.
Tan ağarır ağarmaz kalkıp anında
Giyinir atlardı atına ve yanında
Av borusu, köpekleri ve silahı olurdu,
Bir gün ava çıkmasa belki ölürdü.
Bir geyiği öldürmek, karnını deşmek,
En büyük mutluluktu ona, en büyük zevk.
Yıldızlar zamanla şunu ortaya koydu:
Mars’tan sonra Diana’ya layık kul oydu.
Dedim ya hoş bir gündü, hava açıktı,
Mutluluk denizinde yüzen Theseus ava çıktı,
Sevgili kraliçesi, güzel karısı Hippolyta
Ve yeşillere bürünmüş Emily de hatta
Onunla geliyordu. Ve bu soylu grup hep beraber
Yakındaki koruda bir geyik olduğunu haber
Alıp oraya doğru atlarını sürdüler
En kısa yoldan ve bir düzlük gördüler.
Düzlüğün ortasına fırladı geyik birden,
Bir dereyi atladı, sonra kayboldu gözden.
Dük de kendi elleriyle, özenle seçip
Ayırdığı tazılarıyla dereyi geçip
Kovalamak istedi ardı sıra onu.
Güneşe doğru bakınca, düzlükte Palamon’u
Ve Arkita’yı gördü birbirlerine girmiş,
Erkek domuzlar gibi, pervasız, müthiş
Bir kavgaya tutuşmuşlardı. Pırıl pırıl
Daireler çiziyordu kılıçları havada ve akıl
Almaz darbeler iniyordu ard arda.
Öyle bir öfke gizliydi ki bu vuruşlarda,
Bir meşeyi devirirdi en yumuşak olanı.
Theseus gördü bunları, ancak olanı
Biteni anlayamadı tabii. Ama mahmuzlayıp
Atını vardı döğüş alanına ve omuzlayıp
Delikanlıların arasına girdi,
Kılıcını sıyırıp şöyle bağırdı:
“Yeter artık, kesin! Mars üstüne yemin,
Devam ederseniz daha kendinizi ölmüş bilin.
Durun dedim size, siz neden anlarsınız?
Hem siz kimsiniz, nasıl insanlarsınız?
Bir hakem almadan yanınıza, bir şahit veya,
Tutuşmuşsunuz, ne cüret, burada düelloya.
Dikkatimi çekti yalnız, soylu bir tavrınız var yine de.”
Palamon karşılık verdi soluk soluğa, başı önde:
“Efendim, ne gerek var daha fazla söze,
Ölüm çoktan hak bize, ikimize.
İki mahvolmuş adam, esirleriniz, büyük
Bir kavgadayız ve canımız bedene yük.
Gerçekten ilke edindiyseniz ‘Adalet’i sayın
Efendim, iyisi mi ikimize de acımayın,
Ve Allah rızası için ben olayım ilk ölen,
Ama arkadaşımı da öldürün peşimden,
Ya da onu daha önce öldürün isterseniz.
Efendim onun kim olduğunu bilmiyorsunuz siz;
Arkita bu, gözünüze görünmemesi şartıyla
Sürgün ettiğiniz. Şimdi hayatıyla
Hatasını ödemeyi kabul etti çoktan.
Arkita bu, koynunuzdaki Philostrate adlı yılan.
İşte bu adam sizinle yıllarca dalga geçti,
Efendimizse onu seyisbaşı seçti.
Emily’ye göz koyan bu adama iyi bakın.
Ama madem ki benim ölümüm yakın,
İtiraflarıma devam etmemde ne zarar var?
Bense, hani şu hücresinden firar
Eden mahkûm, bağrı yanık Palamon’um efendim,
Nur yüzlü Emily’e âşık olan da bendim.
Sizin de can düşmanınızım, yalanım yok bunda,
Ve şimdi burada, Emily’nin huzurunda
Can vermek benim için bir mutluluk gerçekten,
Verin kararınızı, alın canımı lütfen.
Arkadaşımı da yaşatmayın, çünkü en az
Benim kadar hak etti ölümü o da, ölmese olmaz.”
Ve cevap verdi ona gönlü yüce Theseus:
“İşte karar” dedi, “tamam artık, sus.
Ölüm fermanını yazmış oldu itirafın,
Söz konusu olamaz bundan böyle affın,
Öleceksin, sana kızıl Mars üstüne söz.”
Kraliçe bunları duyar duymaz
Gözlerinden sapır sapır yaşlar boşandı,
Aynı duygular diğer kadınlarca da yaşandı
Onlara göre böylesi bir karar hiç de haklı
Değildi, tam tersine son derece acıklı
Bir talihsizlikti bu asil gençlerin başına gelen,
Üstelik sevdaydı kavgalarına neden.
Vücutlarında açılan derin yaraları gördüler ve diz
Çöküp yalvardılar “Affedin efendimiz!”
Yerlere kapandılar önünde mağrur
Theseus’un, ayaklarını öpmeye hazır.
Yatıştı sonunda Theseus’un taşkın öfkesi,
Tez duyulur vicdanın asil bir kalpte sesi.
Başlangıçta öfkeden zangır zangır titriyordu fakat
Biraz zaman geçince ve bir ara fırsat
Bulup düşünmeye zorlayınca kendini,
Bu gençlerin suçunu ve kavga nedenini,
Bir kenara bıraktı intikamcı duyguyu,
Yüreği yumuşadı, galip geldi sağduyu.
Şöyle dedi sonra: “Zarar yok, çoğu kimse
Arzular aşkı tatmayı ve eğer mümkünse
Kaçıp kurtulmak ister esaretten.”
İşte böyle, Dük kadınların ağlayışını gördükten
Sonra yüreğinde derin bir acıma duydu.
Yine de bir şüpheye düştü, acaba doğru muydu
Yaptığı? Bağışlamak hata mıydı yoksa, kim bilir?
Acımasızlıklarıyla ünlü kralları düşündü bir bir.
“Ama neden?” dedi “Tir tir titreyen ve çoktan
Pişman olmuş zavallıların karşısında bir aslan
Kesilmek niye? Yüreğin sesine kulak
Tıkayıp hâlâ, horlayan davranış ve sözlerle korku salmak;”
İşte asıl bu yapılmaması gereken şeydi,
Bu aynı hatada ısrar değil de neydi?
“Alçakgönüllülük ve kibri aynı kefeye
Koyuyorsa ve şu doğrudur, şu yanlış diye
Bu gibi durumlarda yapamıyorsa bir ayrım,
O kralı adalet duygusundan yoksun sayarım.”
Kısacası kızgınlığından eser kalmamıştı artık,
Sis dağıldı ve gözlerine geldi bir parlaklık.
Bir an duraksadı, sonra gürledi sesi:
“Hamdolsun” dedi “Ey aşk tanrısı!
Onun hikmetinden sual eyle sen gel,
Hiçbir şey durduramaz onu, hiçbir engel.
Mucizeleriyle sabit işte onun tanrısal gücü,
Cupid bu, tüm kalplerin hâkimi büyücü.
O ne arzu ederse derhal yerine gelir,
Arkita ve Palamon’un durumuna bakın bir:
Tereyağından kıl çeker gibi kaçmışlardı bu iki
Delikanlı, ve isteseler Thebes’e gidip halbuki
Yaşayıp giderlerdi bir elleri yağda, diğeri balda.
Oysa şimdi kendilerini savunamayacak bir halde
Elimdeler, canları emanet bana,
Bana, bu kanlarına susamış ezeli düşmana;
Ama Cupid’in işlerinde mantık aramak niye?
Geri getirdi onları kahırdan ölsünler diye.
Aptallığın âlâsıdır bu, düşünün bir yol,
Aşık bir adam değilse ya kimdir aptal?
Allah aşkına bakın nasıl görünüyorlar,
Kana bulanmış ikisi de yerde sürünüyorlar.
Aşk tanrısı böyle ödüllendirdi hizmetlerini,
Bu şekilde ödemeyi seçti ücretlerini.
Bir de şu duruşları yok mu –dikkat ettiyseniz–
Aşka kul köle bunlar, bu yolda birer aziz.
En komik olan da, sanki o değilmiş gibi
–Aşk tanrısı– bütün bu felaketlerin sebebi,
Benim düşündüğümün yarısı kadar bile
Aklından geçirmiyordur kuru bir teşekkür ile
Minnettarlığını belirtmeyi. Bir guguk kuşu veya tavşan
Kadar haberi yoktur baksan olanlardan.
Ne demeli, hayatta her şeyi denemeli bir kez,
Gençlikte değilsek eğer, yaşlılıkta aptalız.
Gençlikte çektiğim için yeterince aşk acısı,
Ben kendim de sayılmam aşkın pek yabancısı,
Bilirim işte bu yüzden ne kuvvetli
Darbeler vurur kalbe, ne sert, ah, ne şiddetli.
Aynı tuzağa ben de sık sık düştüğümden dolayı
Unutmaya hazırım bu mutsuz olayı,
Diz çökmüş yalvaran sevgili eşimin
Hatırına ve Emily’nin, sevgili kardeşimin;
Ama önce ülkeme saldırmayacağınızdan emin
Olmak isterim buna karşılık. Bu yüzden yemin
Edin bakalım, hiçbir zaman
Kalkışmayacağınıza benimle savaşa filan.
Affediyorum sizi, bağışlıyorum, yalnız
Hep benim yanımda ve bana dost kalacaksınız.”
İstediği yemini edip kendisine
Girdikten sonra gençler Dük’ün himayesine,
İki taraf da durumdan memnun olunca,
Theseus özetledi her şeyi şöyle kabaca:
“Zenginlik ve soylulukta doğrusu,
Bir kraliçe veya bir prenses bile olsa söz konusu,
Onlarla evlenmeye, doğru vakit saat
Geldiğinde, ayrı ayrı layıksınız, fakat
İkinizin kıskançlıkla böyle bir hışım
Birbirinize girmenize sebep kızkardeşim
Emily’ye gelince tabii durum değişik,
Farkındasınız, işte her şey açık ve seçik.
Sonsuza dek birbirinizi yiyip bitirseniz bile,
Evlenmesi imkânsız aynı anda ikinizle.
Anladınız sanırım niyetimi bunları derken,
Biriniz bakmak zorunda diğeri yerken;
İstediğiniz kadar kıskanç ve nefret dolu
Olun farketmez, ama her işin vardır derler bir yolu.
Kader ödüllendirsin sizleri bence bırakın,
Kararı o versin; şöyle bir önerim var, bakın:
“Bu kavga gürültüye bir son, bir çözüm
Olarak şöyle bir hal tarzı arzu ediyor gönlüm:
–Eminim bu ikinizi de mutlu edecek–
Biriniz Batı’ya, biriniz Doğu’ya gidecek,
Özgürce, fidye ve saldırı korkusu olmadan;
Tam bir yıl sonra –ne daha geç, ne bu süre dolmadan–
Geri geleceksiniz ‘Buyrun bakın’ diye
‘İşte emrimde silahlı tam yüz şövalye,
Büyük turnuva için teçhizat kuşandılar,
Emily’yi kazanmaya hazırlandılar.’
Alın benden de size bir şövalye sözü:
Şerefim üstüne temin ederim ki sizi,
Kim bu vuruşmada gücünü kanıtlayıp,
–Ya sen ya o– kim çıkarsa galip,
Yüz adamıyla birlikte, daha açık konuşursak,
Kim öldürürse rakibini ya da kim alırsa tutsak,
Emily onun. Tanrı’dan dileyecek daha ne kalır?
Mutsuz olmak için daha ne bahane kalır?
Turnuvalar işte bu düzlükte yapılacak tam,
Tanrı’dan dileğim adil bir hakem
Yapması beni. Ama kalmasın bunda pürüz,
Ya esir düşecek ya ölecek biriniz.
Eğer bu çözüm size esaslı
Görünüyorsa şükredin, gerçekten şanslı
Olduğunuzu düşünüp onaylayın baylar,
İşte böyle düşüncem, budur aldığım karar.”
Palamon sevinmesin de kimler sevinsindi?
Arkita değilse kimler coşsundu şimdi?
Ve çıkıp kim, sorarım hangi şiir
Oradakilerin sevincini anlatabilir?
Ne yüce bir lutufta bulunmuştu Theseus,
Diz çöktü bu olaya tanık olan herkes.
Yürekten teşekkürler ediyorlardı durup durup,
Özellikle de Thebes şehrinden gelen bir grup.
Ve bu duygularla pıt pıt atan kalpleri
Umut dolu, terkettiler bulundukları yeri.
Sonra da Thebes şehrinin eski ve geniş
Surlarına doğru başladı bir yürüyüş.
Explicit secunda pars.
Sequitur pars tercia.
Anlatmadan geçemeyeceğim bir konu daha var,
Zaten bunu atlarsam beni ihmalkâr
Davranmakla suçlayacaksınız. Dükün amacı
Bu turnuvayı bir gösteri aracı
Olarak kullanmaktı. Ne gerekse yapılacaktı.
Paralar su oldu, sel oldu aktı.
Onunkinden daha iyi bir arena ne bilir, ne tanırım,
Kimseler böylesini görmemiştir sanırım.
Meydanı çevreleyen bir taş duvar vardı,
Uzunluğu yaklaşık bir mil kadardı.
Ve hemen dışına kazılmıştı bir hendek,
Daireler halinde kıvrılıp yükselerek
Giden ve en son on sekiz metreyi bulan
Katlar halinde düzenlenmişti meydan.
Öyle ki herhangi bir sıraya oturan biri
Engellemeyecekti arkadan seyredenleri.
Yükseliyordu doğuda beyaz mermer bir kapı,
Batıda da görünüyordu buna benzer bir yapı.
Kısaca, belki dünya kurulduğundan bu yana,
Bunca çok şey sığdırılmamıştı böyle küçük bir alana.
Geometri, aritmetik, portrecilikten anlar,
Oymacılık ve sahne yapımında usta bir sanatkâr
Bulmak, tahmin edilir, zorlu bir işti,
Theseus onu bulmuş, ücretini ödemişti.
“Bana şöyle şöyle özellikleri olan
Bir yapı kur” demişti, “görkemli bir salon.”
Ve batı yakasının hemen yukarısına
Düşen bina adanmıştı aşk tanrıçasına.
Burası dini törenler için bir yer, bir sunaktı,
Venüs adına yapılmış bir tapınaktı.
Bu yapının hemen batısında
Yine bunun aynısı bir tapınağı vardı Mars’ın da;
Haddi hesabı yoktu sarfedilen altının.
Ama kuzeyde, duvarın üstünde uzun,
Kızıl mercanlarla süslü, zengin ve ak
Mermerden yapılmış bir üçüncü tapınak
Adanmıştı Diana’ya, o iffet
Tanrıçasına. Theseus’un yaptırdığı bu üç mabet
İşte böyle ihtişamla yükseliyordu orada.
Ama durun, galiba bu arada
Söz etmeyi unuttum oradaki binbir tür
Portre, resim ve birbirinden ilginç figür
Ve oymalardan. Oysa bunlardı bu enfes
Tapınakları eşsiz kılan temel süs.
İlk olarak, Venüs tapınağını gezen
Biri görürdü duvara işlenmiş, yürekler ezen
İç çekişlerini sevdalıların, kaçan uykularını,
Yanık türkülerini, kutsal gözyaşlarını, ateşli tutkularını,
Tükenmez çileleri, yeminleri, sözleri,
Çılgınlıkları, umutları, arzuları, hazları.
İşlenmişti yine Cömertlik, Güzellik, Gençlik ve Şehvet,
Aşk iksiri, Güç, Dalkavukluk, İhanet;
Taşkınlıkları, Kıskançlıkları ve Entrikaları,
(Kıvrım kıvrım sayısız sarı halkaları
İle altın çelenkler ve bir guguk kuşu olan
Bileğinde). Çalgılar, danslar, sayısız şölen,
Eğlenceler, gösteriler ve aşk deyince akla gelen
Ne varsa, anlattığım ve anlatacağım gibi mükemmelen
İşlenmişlerdi duvara layık sırayla;
İmkânsız anlatmak bunları birkaç mısrayla.
Doğrusu Venüs’ün sürekli yaşadığı
Yerin tamamı, yani bütün Kythera dağı
Resmedilmişti duvara, en cıvıl cıvıl
Giysisi içinde bahçesiyle, uşağı Aylaklık unutulmuş değil.
Ne Süleyman’ı, ne güzellik sembolü
Nergiz’i unutmuşlardı, ne de Herkül’ü
O acı kuvvetiyle. Medea’ydı onun yanındaki kişi,
Kirke de vardı tabii ve Turnus, cesur ve vahşi,
Ayrıca esir köle, zengin kral Karun;
İnsanoğulları iyice anlasın
Diye şu gerçeği ki Venüs ne güç, ne para, ne dolambaç, hile,
Ne cesaret, sağlık, ne zekâ ile
Karşı konamayacak tek güçtü dünyada.
Kemendinde sıkışanlar başlasa da feryada
Çırpınıp durmaları boşa gayretti;
Bu birkaç örnek sanırım yetti.
Tabii mümkün, örnekleri binlerce çoğaltmak,
İhtişamla, sonsuzluk denizinde dikiliyordu çıplak
Heykeli Venüs’ün. Cam pırıltılı yeşil dalgalar kütlesi
Halinde göbeği hizasına dek yükseliyordu su.
Sağ elinde bir sitar
Ve başında gerçekten görülmeye değer
Tomurcuk güllerden bir çelenk taşıyordu,
Tepesinde güvercinler dönerek uçuşuyordu.
Ve heykelin hemen önünde oğlu Cupid yer
Alıyordu, her iki omzunda birer
Kanat vardı ve kördü –zaten böyle tanımlanır en çok–,
Bir yay taşıyordu ve sivri uçlu birçok ok.
Neden sözlerime devam edip sanki
Güçlü kızıl Mars’ın tapınağındaki
Portrelerden de bahsetmeyeyim?
Resimlenmişti duvarlar ve tavanı deyim
Yerindeyse Trakya’daki, soğuk yıldızlar altındaki kırağı
Memleketindeki, Büyük Mars Tapınağı
Diye bilinen o ürkünç yerin tavanına benzerdi;
Trakya’daki bu saray Mars’ın yaşadığı yerdi.
Resmedilmişti duvara önce bakımsız
Bir orman –bir karmaşa yani– hayvansız ve insansız.
Yaşlı, çirkin, yamru yumru ve çıplak
Ağaç gövdeleri birbirine dolaşmıştı dal budak,
Ve bunların arasından akıyordu bir şelale,
Fırtınada kırılan dalların gürültüsüyle.
Orada bir yerde uzayıp giden bir inişte
Kurulmuştu savaşçı Mars’ın tapınağı işte.
Tanrı’nın bu çelikten pırıl pırıl yapısı
Girişi zorlaştıran, dar, ürkütücü kapısı
İle bir bütündü. İçerden şiddetli sarsıntılar
Geliyordu, sanki yıkılıyordu ne varsa kapı duvar.
Ve içerde, kuzeyde, duvarlara yansıyan sönük
Pırıltıdan başka yoktu hiç ışık,
Çünkü bir tek pencere bile konmamıştı;
Kapılar kalındı, dayanıklıydı, taştı,
Enine ve boyuna birçok demir çubuk
Destekliyordu kapıları her yandan üstelik;
Mabedin altındaki her demir sütun
Pırıl pırıldı ve yaklaşık çekerdi bir ton.
Resimlenmişti orada, gördüm, korkunç
Entrikaları kralların ve her türlü suç;
Alev alev yanan Öfke, amber kırmızısı,
Yankesici ve yanında solgun yüzlü Korku’su.
Paltosunun altında bir bıçak ve pis
Sırıtışıyla Suikastçi; yanmış evleri karartan is.
Kanayan yaralarıyla sıcak Savaş ve Cinayet
Vardı yatakta orda, sinsi İhanet;
Tartışma: tehditkâr hakaretlerle elinde bir bıçak;
Ansızın kopan, tüyler ürperten çığlık;
Yüreğinin kanıyla yapış yapış saçları,
Gördüm boylu boyunca uzanmış İntihar’ı.
Gömülüveren bir çiviyle çatladı alın, gördüm,
Ağzını açmış arkada duruyordu Ölüm.
Tam ortada bir yerde dikilmiş Şanssızlık,
Huzursuz nedense ve suratı asık,
Kıkırdayan Delilik, Çığlık, İsyan, Vahşet,
Çalılıklar içinde kesik boyunlu ceset.
Ve karanlık, kuytu bir köşede Diktatör
Altına almış kurbanına tecavüz ediyor.
Talan olmuş, yerle yeksan, bu bir şehir mi?
Dans eden alevler içinde sayısız gemi;
Ayının boğup attığı avcı, şanssız;
Beşikteki bebeğin üstünde tepinen domuz;
Kepçesine rağmen haşlanmış aşçı diri diri;
Kısaca Mars’ın hünerlerinden hiçbiri
Unutulmamıştı. Arabasının altında pestil arabacı,
Teker üstünden geçmiş bağırıyordu acı acı;
Cinayet aletleri yapan demirci, kasap, berber,
Oradaydı Mars’ın sillesini yiyen bu kişiler.
Yüksek bir kulede Zafer almıştı yerini,
Giyinmişti asil, görkemli giysilerini,
Sivri bir kılıç başına indi inecekti,
Ucunda sallandığı ip zayıftı, incecikti.
Sezar, Antonius ve Neron’un temsili
Tasvirleri vardı ve resim dili
İle anlatılıyordu ölümleri; –henüz
Doğmamışlardı bunlar, tabii biliyoruz,
Zarar yok durum böyle olsun varsın–
Onlar çok önceden, sadece Mars’ın
Tehditlerine örnek olsun diye çizilmişti,
Nasıl ki yıldızlara çok önceden yazılmıştı
Kim bir suikaste, kim aşka kurban
Gidecek.
1 comment