Güntekin- 1930), Fatih-Harbiye (P. Safa - 1931), Çıkrıklar Durunca (S. Ertem-1931), Kızılcık Dalları (r. N. Güntekin, 1932), Yaban (Y. Kadri Karaosmanoğlu- 1932), Kanun Namına (Reşat Enis, 1932), Bir Tereddüdün Romanı (P. Safa,1933), Tipi Dindi (M. Yesari, 1933), Utanmaz Adam (H. R. Gürpınar- 1934), Ankara (Y. K. Karaosmanoğlu- 1934), Ayaşlı ve Kiracıları (M.Ş. Esendal, 1934), Sinekli Bakkal (H. E. Adıvar-1936).

Türk edebiyatının en önemli, köşe taşı sayılan romanları vardır bu kısa toplamın içinde. Savaş alanından hastane koğuşuna, dokuma tezgâhından koltuk meyhanesine, konak ve apartman yaşamından bireysel ve kültürel bunalıma, geniş bir toplumsal ve düşünsel coğrafyaya açılmış bir roman vardır ortada. Bu romanlarda İstanbul, söylemek gerekir ki, uzamsal bir ağırlığa sahiptir. Kuşkusuz, taşraya ve taşra sorunlarına da açılmıştır romancılarımız ama, çelişkilerin, daha da ötesinde toplumsal anomalinin ve gündelik patalojilerin daha görünür biçimde hissedilebildiği büyük kent, yani İstanbul merkezî konumdadır. Önemle belirtilmesi gereken bir nokta da şu olmalıdır elbet: Romancılarımız gündelik yaşama, yerel sorunlara, bireyler arası çatışmalara karşı duyarlıdırlar ama Türkiye'nin geçirmekte olduğu toplumsal/kültürel değişim/dönüşüm dolayısıyla doğu/batı sorunsalından kaynaklanan ya da o sorunsal çerçevesinde oluşan sorunlara karşı daha da duyarlıdırlar.

Türk romanının izleksel (tematik) zenginlik gösterdiği böyle bir zamanda yayımlanır Kuyucaklı Yusuf. Daha romanın ilk cümlesinde farklı bir doğal ve toplumsal coğrafyayla karşılaşacağını anlar okur: "1903 senesi sonbaharında ve yağmurlu bir gecede, Aydm'm Nazilli kazâsına yakın Kuyucak köyünü eşkıyalar bastılar ve bir karı kocayı öldürdüler". Anlatımın yalınlığı ve katılığı, roman dünyasının olaylarının nasıl bir acımasızlık içereceğini sezinletir. Farklı iktidar ilişkileriyle yüz yüze gelecektir okur. Bu coğrafyada insanal ilişkiler, ister istemez, egemen toplumsal kesimlerin, yani eşraf ve mütegallibenin ekonomik gücünden olduğu kadar bu güç sayesinde edinilmiş bireysel gücün baskıcı uygulamalarından da etkilenir. İyi ile kötü arasındaki savaş, bütün bireysel ve rastlantısal görünümlerine rağmen, son kertede, bu iktidar ve sınıf ilişkileri çerçevesinde meydana gelir. Söylemek gerekir: Arabesk şarkının sözlerinde olduğu gibi, "doğarken Ölmüştür" Kuyucaklı. Dokuz yaşındayken anası babası eşkiya baskınında öldürülmüş, Kaymakam Salâhatin Bey tarafından evlatlık edinilmiştir. Nazilli'den Edremit'e atanan Salâhattin Bey Yusuf u okula gönderir, kızı Muazzez'den ayırt etmez. Ama Yusuf benliğinin derinlerindeki o yetimlik, dahası evlatlık duygusunu hiç unutmaz. Alttan alta özgür olmadığını sezinler, yaşamını denetleyen, onda hak sahibi olan başkalarıdır: Salâhattin Beydir, fabrikatör Hilmi, avukat

Hulusi ve hattâ analığı durumundaki Şahinde'dir. İçten içe sevdiği Muazzez'i bile özgürce isteyemez, olayların zorlamasıyla kaçırınca Salâhattin Bey tarafından evlendirilir onunla.