Ama bir yandan da gizliden gizliye eşcinsel ilişkiler yaşadı ve şöhreti arttıkça bu ilişkileri inkâr etme gereği duymayarak, kendisine hayran bırakmış olduğu İngiliz toplumunu yavaş yavaş karşısına aldı. Bu ilişkilerden birinde, sevgilisinin babasına açtığı iftira davasının bürokrasi içinde kısa zamanda kendi aleyhine dönmesi ve tüm özel hayatının açığa çıkarılması sonucunda “ağır ahlaksızlık” suçundan iki yıl hapse mahkûm edildi ve Reading Devlet Hapishanesi’ne gönderildi. Mahkemede yaptığı meşhur eşcinsellik savunması ile kimliğini itiraf etmesi tüm şöhretinin ve itibarının tükenmesine, hapishanede karşılaştığı kötü koşullar ise ruh sağlığının bozulmasına neden oldu. Mayıs 1897’de hapisten çıktıktan sonra gittiği Paris’te eski saygınlığını kazanamadı, sağlığı ve maddi durumu günden güne kötüleşti ve 30 Kasım 1900’de Paris’te menenjitten hayatını kaybetti. Cenazesine sadece birkaç kişi katıldı. Mezarı Paris’teki Père Lachaise Mezarlığı’ndadır.

Piyale Perver

19. yüzyıl İngiliz ve Fransız edebiyatlarıyla alakadar olan çevirmen, 2010 yılında başladığı ve aralıklarla devam ettiği Reading Zindanı Baladı çevirisini 2014 yılında bitirdi. İngilizce, İtalyanca ve Fransızca bilmekte ve hâlen Oscar Wilde, Stendhal ve François-René de Chateaubriand’ın eserlerinin çevirileriyle ilgilenmektedir.

Daha önceden Türkçe’ye kazandırmış olduğu Oscar Wilde’ın Vera veya Nihilistler adlı draması yayınevimizden çıkan kitaplar arasındadır.

4.webp

Editör notu: Mart 1898 tarihli üçüncü baskının özel edisyonunda Wilde’ın imzası da kitabın başına eklenmiştir.

5.webp

Editör notu: Frans Masereel’in 1924 edisyonu için tasarladığı illüstrasyon.

Yayıncının Notu:

Sevgili Okur,

Büyük İngiliz edebiyatçısı Oscar Wilde, 16 Ekim 1854’te doğdu. Sadece verdiği eserlerle değil, aynı zamanda yaşam tarzıyla da Viktoryen dönem İngiltere’sinin dogmalarına meydan okudu, sanat anlayışına yeni bir perspektif getirdi ve gelecek nesillere de eşsiz bir miras bıraktı. Ölümüne üç yıl kala kaleme aldığı Reading Zindanı Baladı ise bu mirasın son sayfası ve eserlerinin belki de en önemlisi oldu. Biz de bu şiiri Wilde’ın doğumunun 160. yıldönümü vesilesiyle sizler için ciltli ve ciltsiz olarak iki farklı edisyonda hazırladık.

Bu kitabı hazırlarken şiirin ruhunu korumak adına bazı tercihlerimiz ve önlemlerimiz oldu. Öncelikle, dört bölüme ayrılmış toplam 109 bentten oluşan bu şiiri, okunuşunu kolaylaştırmak için ciltsiz edisyonda her sayfaya iki bent gelecek şekilde; ciltli edisyonda da her bendin kendi ağırlığını tescil için sayfalara birer bent gelecek şekilde düzenlemeyi seçtik. Okumayı etkilememesi için de dipnotla belirtilmesi gereken hususları mısraların yanına veya sayfaların sonuna işaret koymaksızın kitabın sonunda ayrı bir bölümde topladık. Bu sırada da şairin bölüm içlerinde birer fasıla olarak bentler arasına koyduğu asteriskleri de korumayı ihmal etmedik.

Kitabın en sonuna, Stuart Mason’ın Mayıs 1914’te yayımladığı ve Wilde’ın en yakın dostu Robert Ross’un da bir takdir ve takdim yazısı kaleme almış olduğu “Oscar Wilde Bibliyografyası” adlı referans kitabında bulunan ve Reading Zindanı Baladı’nın Wilde henüz hayattayken yapılan tüm baskıları hakkında teknik ve kronolojik detayları ve şair ve yayıncı arasında geçen yazışmaları içeren bölümü de eklemeyi uygun gördük. Bu bölümde Stuart Mason, Wilde’ın o dönemdeki mektuplarının tamamını değil, bunlardan yalnızca ilgili gördüklerini kitabına eklemiştir, ama Robert Ross’un da onayı alındığına göre Wilde’ın yazışmalarını Mason’ın kitabında uygun gördüğü şekliyle yayımlamakta bir beis olmayacaktır.

Aktardığımız bu yazışmalardan birinde Wilde kitabın kapak tasarımını yayıncıya bıraktığını, ama “ne kadar sade olursa o kadar iyi” olacağını belirtmiş, daha sonra da kendisine teklif edilen tasarımı kabul etmiştir. Biz de bu isteğe uyarak kitabın kapağını sade bir biçimde tasarlamayı tercih ettik. Yaptığımız ciltli baskıda ise, Wilde ve yayıncı arasında henüz ilk baskılarda kararlaştırılmış olan cilt renklerini kullandık ve Wilde’ın Mart 1898’de yapılan üçüncü baskının cildine eklenmesini istemiş olduğu altın yaldızlı tasarımı da kullanarak şairin vasiyetini yaşatmak istedik.

Şiirin 1898’de yapılan ilk baskısından sonra Wilde henüz hayattayken bazı mısralarda küçük değişiklikler yapmıştır. Biz bu baskıda şairin karar verdiği son formatı kullandık. Hangi mısranın nasıl değiştirilmiş olduğunu da kitabın sonunda bulunan ek metinde bulabilirsiniz.

Keyifle, okumalar diliyoruz.

Takdim

Şiir tercümesi esas olarak sanat adına beyhude bir gayrettir; tek faydası ise, iki dilli olarak basılması şartıyla, şiirin coşkusunun aşina olunmayan kelime ve sözlere takılıp azalmaması için bir tür kör değneği vazifesi görmesidir. Bu sebeple bu büyük eserin tercümesine teşebbüs edişimin altında yatan neden ne onun kıymet ve heyecanını tefsir etmektir, ne de bir muadilini yaratmaktır; tek gayem Wilde’a veya İngilizce’ye yeteri kadar aşina olmadığı hissine kapılanlara bu edebi ziyafette ihtiyaç duyabilecekleri hizmeti sunmaktır.

Elbette bu vesileyle temas etmeyi elzem gördüğüm bazı hususlar vardır: Evvela, bir şiir tercümesinde maksat, tercümenin Türkçe’de hoş ve tabii durması ile aslına uygun olması noktaları arasında temin edilecek bir dengede tutulması olmalıdır ve bu esnada arzu eden olmadığı halde sırf şairaneliği artırmak için tercüme niyeti doğduğu anda zaten can veren şiiri başkalarının daha önceden yapmış olduğu şekilde diriltmeye, hatta baştan yaratmaya cüret etmek gibi küstahça bir serbestliği hak görmemek de münasip bir hareket olacaktır. Buna benzer şekilde ve tercümenin esas hedefi tercümanın yegâneliğini tescil değil, tekmilin ahengini temin olduğu cihetle; bazen bir cümlenin sadece tek bir şekilde tercüme edilebileceğini, yenilik aramanın ancak bozulma getireceğini daima hatırlamak icap eder.

Dört yıl kadar önce başladığım bu tercümeyi nihayet tamamlarken Fransızca, İtalyanca ve Türkçe’de önceden yapılmış olan bazı tercümeleri de tarayarak anlam ve ahenkte insanın aciz muhayyilesinin elinden gelebilecek olanın en iyisini bulmaya ve bu şiire yakışan bir kör değneği yaratmaya gayret ettim. Umarım merhum şair de bu tercümenin isabetli olduğunu düşünür.

Piyale Perver,

2014

Reading Zindanı Baladı Hakkında

Oscar Wilde, mahkûm edildiği iki yıllık hapis cezasını çekmek için 25 Mayıs 1895’te girdiği Reading Devlet Hapishanesi’nden 19 Mayıs 1897’de çıktı ve ertesi gün Fransa’ya, Manş Denizi kıyısındaki Berneval-le-Grand beldesine gitti. Reading Zindanı Baladı’nı burada yazmaya başladı ve daha sonra sevgilisi Alfred Douglas ile yaşamaya başladığı Fransa’daki Rouen ve İtalya’daki Napoli şehirlerinde, 1897 sonu itibariyle şiiri tamamladı.

Reading Zindanı Baladı ilk kez Ocak 1898’de sadece “C.3.3.” imzasıyla yayımlandı. C.3.3. mahlası, Wilde’ın Reading Hapishanesi’nde C blok, 3. kat, 3 numaralı hücrede kalmış olmasından gelmektedir.

Şiir, yayımlandığı zaman şairin esas kimliğinin kulaktan kulağa yayılması sayesinde büyük bir ilgiyle karşılandı ve bir buçuk yıl içinde yedi baskı yaptı. Şiiri yazanın Wilde olduğu ise Haziran 1899’da yapılan yedinci baskıya dek gizlendi.

Reading Zindanı Baladı, Wilde’ın yazdığı son eser oldu. Bundan sonra Paris’teki Hotel d’Alsace’ta yaşamaya, günlerini sokaklarda yalnız başına dolaşarak geçirmeye başladı. Elindeki tüm parasını alkole harcadı.